Yahudilerin Ayak İzleri
Yola çıkarken hayat hikâyelerinden kent belleği oluşturmayı hedefledik. Amacımız; defalarca kez kentsel dönüşüme uğrayan, göçler ve benzeri nedenlerle artık yaşamın kalmadığı bölgelerde Yahudilerin ayak izlerini sürmekti. İstanbul ağırlıklı bir çalışma olacağını düşünürken, Türkiye’nin diğer bölgelerinden birçok aileye ulaşmak proje sürecinde bizi heyecanlandırdı. Görüşmeleri yaparken dinlediğimiz hayat hikâyeleri bizi, aileleri ve ailelerin yakın çevresini (çocukları, torunları) çok etkiledi. Kitaplardan okuduğumuz bazı tarihi gerçekleri, şahitlik etmiş kişilerden birebir dinlemek, hiç bilmediğimiz yepyeni bilgiler edinmek bu projenin bize kattığı en büyük kazanım oldu. Proje sürecinde ziyaret ettiğimiz ailelerden topladığımız belgeler ve fotoğraflar Müze arşivini dijital anlamda zenginleştirirken; bizleri de büyüledi. Eski dönemlere
ait alışkanlıklar, kılık kıyafete verilen önem, sokakların sakin ama düzenli hali, yoksulluğun dahi
kocaman tebessümlerin ardında kalışı o dönemleri yaşayamayıp büyüklerimizden dinlemekle yetinen bizler için fazlasıyla etkileyiciydi. En buruk anıların hep sandıkta tutulduğunu, unutulmasa da sorulmadan ortalığa dökülmediğini fark ettik. Herkesin yaşadığı yere nasıl yürekten bağlı olduğunu, artık yaşamadıkları o bölgeyi nasıl sevgiyle andıklarını bizler de hep tebessümle izledik. Geçmişten günümüze farklı etnik ve dini kültürler bu topraklarda hep kardeş gibi yaşadık ve büyük bir mozaiği oluşturan parçalar olarak birlikte yaşama kültürünün tüm nimetlerinden faydalandık. Yaptığımız sokak röportajlarında karşılaşılan eski dostlar ama
eskimeyen anılar bize bunu gösterdi. Evet, içinde bulunduğumuz devirle birlikte kent
yaşamında, insan hayatında çok fazla şey değişti. Sokakların çocuklara ait bir oyun alanı olması,
yokluk-varlık kavramlarının ve ötekileştirmenin olmadığı bir dünyada nasıl da mutlu yaşanabildiğini, acıyı ve neşeyi bölüşmenin nasıl duyguları yansıttığınıbirlikte gözlemledik.
Değişen koşullarda ulaşım, evler, göçler, ritüeller, komşuluklar, aile büyükleriyle birlikte yaşamanın getirdiği zorluklar ve kolaylıkları dinlerken, bu gün kaybolmakta olan pek çok değere de üzüldük. Hayatta hep alma verme dengesinin olması gerektiğine inanan biri olarak, bu proje ile biz; bu topraklardaki Yahudi izlerini geniş kitlelere ulaştırmaya çalışırken; kendi heybemizi de yeni bilgiler, hatıralar ile doldurduk.
