15’nci yüzyılın sonlarında İspanyol Engizisyonu tarafından İspanya’dan göçe zorlanan Sefarad Yahudileri beraberlerinde götürdükleri müzik kültürünü gittikleri yerlerdeki müzik kültürü ile zenginleştirmeyi bilmişlerdir. İşte bu yüzdendir ki Sefarad müziği yeni yerleşim bölgelerindeki değişik müzik kültürlerine açılmış, hoşa giden öğeler kendi geleneksel müziklerine eklenmişlerdir. Tangonun Sefarad müziğine girmesi de bu şekilde olmuştur.
Tangonun Sefarad müziğindeki yerini belirlemek için ilk önce Sefarad şiir-müzik kültüründe üç temel tür olduğunu hatırlamak gerekir: Romansas, Koplas ve Kantikas. Bu türlere bakınca Tangonun bunların hiçbirine uymadığını görürüz; belki de bu yüzden “marjinal” olarak sınıflandırabiliriz. Fakat ne kadar “marjinal” olarak sınıflandırılsalar da Tangoların Sefarad müziğindeki yeri hiç bir şekilde marjinal olmadığı yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Müzikolog Shoshana Weich-Shahak yıllar boyu şarkı topladığı kişilerin repertuarlarında tangonun önemli bir yeri olduğunu anlatmaktadır. Şarkıları topladığı kişiler çoğu zaman bu şarkıların kökenini bilmemekteler ve bu yüzden de bazen bu şarkıların İspanya’dan getirildiklerine bile inanmaktadırlar. Diğer Sefarad müziği türlerine nazaran Tangoların avantajı bu şarkıların hangi zaman diliminde bestelendiklerini kesin olarak bilebilmemizdir.
En baştan şunu belirtmekte fayda vardır: Sefarad tangolar, önceden varolan tangoları adapte etmişler, var olan melodiler üzerine Ladino sözler yazmışlar ya da tercüme etmişlerdir. Tangoların adaptasyonlarında şu özellikler görülmektedir:
1. Orijinal metine mümkün olduğu kadar sadık kalmak. Farklılıklar hafıza hatalarından ya da orijinal anlamların anlaşılmamasından kaynaklanmakta.
2. Orijinal metnin kısmen tercüme edilmesi. Metnin Judeo-Espanyol konuşanlar tarafından kısmen anlaşılmaması onların anlayabileceği sözlerle değiştirilmesine yol açar.
3. Popüler melodilerin ödünç alınıp üzerlerine Judeo-Espanyol dilinde söz yazılması. Bu gelenek Sefarad müziğinde çokça rastlanan bir gelenek olduğundan pek de şaşırtıcı değildir. Bu yeni sözlerin temaları genellikle orijinalleri gibi aşk acısı içerir ama sıklıkla da cemaat hayatının özelliklerini de yansıtırlar: sosyal adetlerin eleştirisi, aile ilişkilerinin problemleri, yaşam tarzının uğradığı değişiklikler, yeni modalar vs.
Tango, Türk Sefarad müzik kültüründe de çok popüler bir tür olarak halk tarafından benimsenmiştir. Özgün besteler olduğu gibi popüler şarkılara Judeo-Espanyol sözler yazılması da son derece yaygın olmuştur.
CD’deki şarkılar:
1. No Me Importa
2. Florika La Servidera
3. Di Ke No Es Tadre
4. El Vino I La Mujer
5. Tu Memoria Es Una Lagrima
6. Prinsezita
7. En Suenyo Te Vi
8. Yo La Keriya
9. La Memoria De Un Amor
10. Estambol Mi Amor
11. Siente Mi Korasan
